Audio tourНОЁН УУЛЫН ХҮННҮГИЙН БУЛШ

Төв Азийн нүүдлийн соёл иргэншлийн түүх судлалын хамгийн гол салбаруудын нэг бол Хүннү судлал. 

Хүннүгийн төрийг барьж байсан хэсэг нь Монголчуудын өвөг учир тэдний байгуулсан төрийг Монголын нүүдэлчдийн анхны төр улс гэж үздэг.

Хүннүгийн нутаг дэвсгэр нь өмнө зүг Цагаан хэрмээс умар зүгт Байгал нуур, баруун зүгт Ил Тарвагатай, дорно зүгт Солонгосын хойгт хүрч байв. Хүннү улсын хаан Модуны өргөө нь Хангайн нуруу, Орхоны хөндийд байжээ.

Хүннү гүрний хаад ноёдын шарил Сэлэнгэ аймгийн Мандал, Төв аймгийн Батсүмбэр сумын хилийн зааг дээр Ноён ууланд бий.

Хүннүгийн нутаг дэвсгэр нь өмнө зүг Цагаан хэрмээс умар зүгт Байгал нуур, баруун зүгт Ил Тарвагатай, дорно зүгт Солонгосын хойгт хүрч байв. 

 
  
Түүхийн асар үнэ цэнэтэй дурсгал, Хүннүгийн археологийн олдворыг Ю.Д.Талько Грынцевич нар анх судалсан.

Хүннүгийн түүх соёлын ул мөр, булш бунханууд Монголд цөөнгүй бий ч эдгээрийн дотроос Ноён уулаас олдсон олдворууд чухал байр суурь эзэлдэг. Харамсалтай нь 2011 онд ард олны олонхын саналаар Монголын есөн гайхамшигт тооцогдсон энэ олдворуудын хувь заяа маш бүрхэг болсон.

2012-2016 онд Засгийн эрх барьсан АН нийтийн эсэргүүцэлтэй тулгарсан ч Гацууртын ордод уул уурхайн олдворлолт явуулах шийдвэр гаргачихаад байгаа. Иргэд энэ шийдвэрийг цуцлах болов уу хэмээн шинэ тулгар МАН-ын Засгийн газраас хүлээж байгаа. Хүлээлт талаар өнгөрвөл Монголын есөн гайхамшгийн нэг Ноён уулаа золиослохын эсрэг дуу хоолойгоо нэгтгэсэн иргэдийн эсэргүүцэл дахин сэдрэх магадлал өндөр байгаа юм.

#РГГУ